چيزهائي كه روزه را باطل مي كند

مبطلات روزه ده چيز است:

1 ـ خوردن.

2 ـ آشاميدن.

3ـ نزديكي كردن با همسر.

4 ـ استمناء، يعني: با خود كاري كند كه از او مني خارج شود.

5 ـ باقي ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا طلوع صبح (عمدا).

6 ـ اماله كردن با چيز مايع.

7 ـ رساندن گرد و غبار غليظ به حلق.

8 ـ قي كردن عمدي.

9 ـ دروغ بستن به خدا و رسول و يا يكي از امامان (عليهم السلام).

0 ـ فرو بردن تمام سر در آب.

چيزهائي كه قضاء و كفاره دارد

آن دسته از مبطلاتي كه موجب قضا و كفّاره هردو مي شود عبارت است از:

1 ـ خوردن عمدي.

2 ـ نوشيدن عمدي.

3 ـ جماع عمدي.

4 ـ استمناء عمدي.

5 ـ باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح عمدا.

6 ـ اماله كردن با چيز مايع.

7 ـ رساندن گرد و غبار غليظ به حلق عمدا (احتياطا).

8 ـ قي كردن عمدي ـ البتّه در بعضي اختلاف فتوي وجود دارد

احكام مسافر

براي مسافر روزه گرفتن جايز نيست، و تفصيل مسئله، در اين چند صورت است:

1 ـ در صورتي كه مسافر پيش از ظهر سفر كند، و پيش از ظهر به وطنش يا محل اقامتش بر نگردد، بايد روزه آن روز را بخورد.

2 ـ در صورتي كه بعد از ظهر مسافرت كند، بايد روزه آن روز خود را تمام كند.

3 ـ در صورتي كه مسافر پيش از ظهر از سفر برگردد، و به خانه يا محلّ اقامت خود برسد، اگر قبلا در سفر افطار كرده باشد، روزه نيست، و در منزل خود هم مي تواند بقيه آن روز را غذا بخورد، ولي بعد از ماه رمضان به جاي اين روزي كه خورده است يك روز قضا مي گيرد، و در صورتي كه در سفر كاري كه روزه را باطل كند انجام نداده باشد، واجب است روزه را بگيرد و جزء روزه ماه رمضان حساب مي شود.

4 ـ در صورتي كه مسافر بعد از ظهر از سفر باز گردد، بايد روزه را بخورد، و پس از ماه يك روز به جاي آن روزه بگيرد.

5 ـ مسافر در صورتي مي تواند در سفر روزه را بخورد كه شرائط قصر در سفرش تمام باشد، همانگونه كه در جزوه نماز يادآوري كرده ايم.

6 ـ در احكام گذشته محل اقامت ده روزه با وطن فرقي ندارد.
7 ـ پاره اي از موارد در سفر هم مي توان روزه گرفت، همان گونه كه در رساله هاي عمليّه يادآوري شده است. 

عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِي (1) قَالَ دَخَلْتُ عَلَي أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَي الرِّضَا (ع) فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَقَالَ لِي يَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَي أَكْثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَةٍ مِنْهُ فَتَدَارَكْ فِيمَا بَقِيَ مِنْهُ تَقْصِيرَكَ فِيمَا مَضَي مِنْهُ وَ عَلَيْكَ بِالْإِقْبَالِ عَلَي مَا يَعْنِيكَ وَ تَرْكِ مَا لَا يَعْنِيكَ وَ أَكْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ تُبْ إِلَي اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِكَ لِيُقْبِلَ شَهْرُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَةً فِي عُنُقِكَ إِلَّا أَدَّيْتَهَا وَ لَا فِي قَلْبِكَ حِقْداً عَلَي مُؤْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَهُ وَ لَا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَكِبُهُ إِلَّا أَقْلَعْتَ عَنْهُ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تَوَكَّلْ عَلَيْهِ فِي سَرَائِرِكَ وَ عَلَانِيَتِكَ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَي اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ ءٍ قَدْراً وَ أَكْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ فِيمَا بَقِيَ مِنْ هَذَا الشَّهْرِ اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَكُنْ غَفَرْتَ لَنَا فِيمَا مَضَي مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِيمَا بَقِيَ مِنْهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَي يُعْتِقُ فِي هَذَا الشَّهْرِ رِقَاباً مِنَ النَّارِ لِحُرْمَةِ شَهْرِ رَمَضَانَ (2).


اباصلت هراتي مي گويد: در آخرين جمعه ماه شعبان بر امام رضا عليه السلام وارد شدم حضرت فرمودند: اي اباصلت ! بيش تر روزهاي ماه شعبان گذشت و اينك آخرين جمعه آن است ؛ پس در اين چند روز باقي مانده ، كوتاهي و تقصيرت را نسبت به گذشته جبران كن !

بر تو باد كه روي آوري به آن چه براي تو فايده دارد؛ پس بايد زياد دعا كني و طلب مغفرت نمايي و قرآن بخواني و از گناهانت به درگاه خدا توبه كني تا اين كه هنگام فرا رسيدن ماه مبارك ، تو خالص و پاك باشي . مبادا امانتي بر دوش تو باشد، مگر آن كه آن را مسترد نمايي و يا در دل تو كينه اي باشد نسبت به يك نفر مؤ من ، مگر آن كه برطرفش نمايي و گناهي باشد كه انجام مي دادي و هنوز دل از آن نكنده باشي ، از خدا بترس ! و در تمام كارهاي پنهان و آشكارت به خدا توكل كن ! زيرا هر كس به خداوند توكل كند، خداوند براي او كافي است .


اي ابا صلت! اين چند روز باقي مانده از ماه شعبان زياد بگو: خدايا! اگر تا كنون گناهان مرا نبخشوده اي ، پس در باقي مانده آن مرا ببخش . به درستي كه خداي تعالي در اين ماه ، به احترام ماه رمضان ، افراد زيادي را از آتش جهنم آزاد مي كند.


همانا خداوند متعال ماه مبارك را بهانه اي قرار داده تا بندگانش را مورد لطف و رحمت و مغفرت قرار دهد.



1- معروف به اباصلت

2- علامه مجلسي بحارالانوار، ج 97 ص 73 

هرگاه بندگان من، از تو درباره من بپرسند، بگو که من نزدیکم.بقره/186

خدایا دلم می خواست یک جایی باشی، حتی اگر شده یک جای دور. آن وقت حتما می آمدم پیشت. حتی اگر پیش تو آمدن خیلی سخت بود. همه اش دنبالت می گردم.

می گویند تو همه جا هستی؛ اما من پیدایت نمی کنم. مگر تو نگفتی من از رگ گردن به شما نزدیک ترم.

همه اش به این آیه فکر می کنم. این آیه مثل یک راز است. یک راز مهم که من نمی توانم آن را بفهمم. آخر رگ گردن نزدیک ما نیست، درون ماست. قسمتی از ماست. به این آیه که فکر می کنم، دلم هری می ریزد.

انگار یک چیزی توی رگهایم راه می افتد. یک چیز دوست داشتنی و قشنگ.

خدایا این چیزی که توی رگهای من می گردد، تویی؟

عرفان نظرآهاری

امام موسی كاظم علیه السلام فرمودند

بهترین عبادت بعد از شناختن خداوند،‌ انتظار فرج و گشایش است.*

(تحف العقول، ص403)

هر كه می خواهد كه قویترین مردم باشد بر خدا توكل نماید.*

(بحار الانوار،7 ، ص143)

*از شوخی (بی مورد) بپرهیز، زیرا كه شوخی (بی مورد)نور ایمان تو را می برد.

(بحارالانوار،ج78،ص321)

بهترین چیزی که بنده بعد از شناخت خدا به وسیله آن به درگاه الهی تقرب پیدا می کند، نماز است.*

(تحف العقول،ص455)

دعایی كه زودتر به اجابت می رسد،‌ دعا برای برادر دینی است در پشت سر او*

(اصول كافی،ج1 ،ص52)

چیزی نیست که آن را ببینید و در آن پند و اندرزی نباشد.*

(بحاالانوار،ج 78،ص319)

هر کسى که دو روزش مساوى باشد (و روز بعد بهتر از روز قبل نباشد) بازنده است.*

بحار الأنوار،ج 78،ص326،ح5)

کم گویی ، حکمت بزرگی است *.

(بحاالانوار ، ج 78 ، ص 321 )

مهرورزی و دوستی با مردم، نصف عقل است.*

(تحف العقول، ص 425)

خودپسند، به دنبال دانش‏نمی رود انسان

بحار الأنوار، ج 69، ص 199

هرکس میانه‏روى کند و قناعت ورزد ، نعمت بر او زیاد شود و هر که بى‏جا مصرف نماید و زیاده‏روى کند ،روزیش کم شود.

تحف‏العقول، ص 403

گلچينی از بيانات فرمانده كل قوا در مورد قطعنامه‌ی 598 به مناسبت سالگرد پذيرش آن منتشر شد.
هر كسى در اين ايام، اظهارات مخالفان ما را در دنيا گوش كرده يا خوانده باشد، مى‌فهمد كه دشمنان نظام ما، چه‌طور از عزت امروز جمهورى اسلامى، از ته دل ناراحتند. پيروزى ملت ايران، به كام اينها تلخ آمد. خداى متعال، همه‌ى كارها را با حساب انجام مى‌دهد. يك روز بنده‌ى صالح خدا، آن انسان بزرگ و مخلص كه هيچ‌چيز را براى خودش نمى‌خواست و همه‌ى كارها را براى خدا مى‌كرد و همه چيز را براى او مى‌خواست، در قضيه‌ى قطعنامه گفت: كاسه‌ى زهر را نوشيدم. اين تلخى را او تحمل كرد؛ ولى خداى متعال به آن بنده‌ى صالح عوض داد و هنوز دو سال و اندى نگذشته كاسه‌ى شهد و شيرينى پيروزى را به ملتش چشاند و كامشان را شيرين كرد. آن فداكارى، اين ثمره را داشت. «اللهم ما بنا من نعمة فمنك لا اله الا انت». همه چيز متعلق به او و به اراده‌ى اوست.

سخنرانى در ديدار با گروه كثيرى از آزادگان و اقشار مختلف مردم، در اولين روز از هفته‌ى وحدت 11/07/1369

روزه، ابعاد گوناگونی داشته، آثار مثبت فراوانی از نظر مادی و معنوی در وجود انسان دارد: تلطیف روح، تقویت اراده، کنترل غرایز و تقلیل آنها، تقویت روحیه ایثار و نوع دوستی از مهم ترین تأثیرات اخلاقی و تربیتی روزه است. علاوه بر آن که روزه برای بیماری های جسمی و روانی، آثار بهداشتی و درمانی فراوانی دارد، با وجود این، این آثار مخصوصاً در بعد معنوی و قرب الی الله، زمانی تحقق می یابد که این عبادت با شرایطش  صورت پذیرد که از جمله این شرایط، در سفر نبودن است.

فلسفه شکسته شدن (قصر) نماز چیست و چرا عبادت خداوند مشروط به شرایطی است؟

نماز شکسته از احکام امتنانی و تسهیلی خداوند برای مسافران است؛ اما این که چرا برای عبادت خداوند، شرایطی مقرر شده است، توجه به نکات زیر لازم است:

الف) تمام عبادات و شرایط آنها توقیفی و تعبدی است؛ یعنی، از سوی خداوند است و هیچ کس حق کاستی و افزودن به آن را ندارد؛ پس همه این شرایط، از سوی خداوند است.

ب) خداوند بهتر از هر کس می داند که راه وصول و تقرب به او چیست و چگونه می توان بهتر به او نزدیک شد و به سعادت و کمال رسید. بنابراین اگر او جزء و شرطی را قرار داده و یا چیزی را حذف کرده، بر اساس مصالحی است که بسیاری از آنها فراتر از توان درک عقل بشری است و تنها خداوند بدان آگاه است.

ج) عبادات به عنوان وسیله ای برای نیل به کمال در نظر گرفته شده است؛ از این رو قرآن کریم می فرماید: «یا أیها الذین آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرِینَ؛ (بقره (2)، آیه 153) ای انسان های مۆمن! با استعانت از نماز و روزه به خدا نزدیک شوید». در همه اعمال عبادی، قصد قربت شرط است. گرچه نیت امری است قلبی، ولی وقتی همان نیت را با عبارات و الفاظ بیان می کنیم، می گوییم: «قربة الی الله»، یعنی این عبادت ها را به عنوان وسیله ای برای تقرب به پیشگاه حضرت حق ـ تبارک و تعالی ـ انجام می دهیم.

پس این عبادات، زمانی نقش وسیله تقرب به خدا را ایفا می کنند که با شرایط آن صورت گیرد. خدای متعال می فرماید: نماز باید برای یاد من می باشد (أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی، (طه (20)، آیه 14) و در عین حال تذکر می دهد که «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُکاری؛ (نساء (4)، آیه 43) در حال مستی نزدیک نماز نشوید»؛ زیرا چنین نمازی غفلت زدا و نزدیک کننده بشر به خدا نیست و نمازگزار با چنین حالتی حضور قلب ندارد و نمی داند که چه می کند. ازاین رو در ادامه همین آیه، در مقام تعلیل حکم می فرماید: «حَتّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُون».( نساء (4)، آیه 43)

علت بسیاری از نابسامانی ها در جوامع اسلامی، این است که عبادت های مسلمانان روح ندارد و در حقیقت نماز و روزه بسیاری از آنان بی روح است، وگرنه «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» (عنکبوت (29)، آیه 45) در حالی که وجود بسیاری از مفاسد فردی و اجتماعی در جوامع اسلامی، غیرقابل انکار است (گرچه نسبت آن با آن چه که در جوامع غیرالهی و غیردینی است به مراتب بسیار کمتر است).

حال به دنبال بحث در مورد روزه مسافر و نماز شکسته به بررسی برخی استفتائات و پاسخ آنها در این مورد می پردازیم:

کسی که وظیفه‏اش نماز تمام است، اگر به اشتباه یا عمدا نمازش را شکسته بخواند، حکم نمازش چیست؟

کسی که وظیفه‏اش خواندن نماز تمام است، اگر عمدا شکسته بخواند، نمازش باطل است و باید دوباره آن را بخواند. اگر وقت گذشته، قضا نماید. اگر اشتباها شکسته بخواند، باز نمازش باطل است.(توضیح المسائل مراجع، ج 1، مسئله 1363)

نماز مسافری که از محدوده خود خارج می‏شود (به اندازه 8 فرسخ) و باز می‏گردد، چگونه است؟

اگر مسافر نمازش را نخواند و قبل از غروب یا قبل از پایان وقت نماز مغرب و عشا به وطن مراجعت کرد، باید نمازش را چهار رکعتی بخواند. اگر درمسافرت نمازش را حتی شکسته خواند، لزومی ندارد در وطن تکرار نماید. (توضیح‏المسائل، مراجع، ج‏1، ص 734 و 757)

اگر کسی بخواهد در مسافرت نماز های قضا شده اش را به جا آورد باید آن ها را شکسته بخواند یا تمام؟

انسانی که مسافر است یعنی نمازهایش در سفر شکسته است، اگر بخواهد نمازهای فوت شده چهار رکعتی را قضا کند باید چهار رکعتی بخواند و بالعکس کسی که در وطن است اگر بخواهد نمازهای قضایی را که در سفر شکسته قضا شده بخواند، باید شکسته بخواند.(آیة الله فاضل لنکرانی (ره)، جامع المسائل، ‌ج 1، ص 107، س 374)

مسافری که نمی داند نمازش شکسته است اگر تمام خواند چه حکمی دارد؟

مسافری که نمی‏داند باید نماز را شکسته بخواند، اگر تمام بخواند نمازش صحیح است. (توضیح المسائل مراجع، مسأله 1359).

آیا نماز در شهر کربلا به صورت شکسته است یا کامل؟

آیةالله بهجت(ره):

مسافر می تواند در کنار حرم مطهر حضرت سیدالشهداء علیه السلام نماز را تمام بخواند.

آیة الله اراکی(ره):

مسافر می تواند در کنار حرم مطهر حضرت سیدالشهداء علیه السلام بلکه در تمام روضهء مقدسه نماز را تمام بخواند.

منابع:

مجله پرسمان، آبان 1383، شماره 26 ـ (مطلبی از سید ابراهیم حسینی)

سایت حوزه

سایت نماز