شخص روزه دار نه تنها از خوردن و آشامیدن و نیز از مفطراتى كه بیان شده است باید امساك كند، بلكه روزه واقعى آن است كه تمام اعضا و جوارح او امساك داشته باشند.
پیامبر (صلى الله علیه وآله) به جابربن عبدالله فرمودند: اى جابر! در این ماه رمضان هر كس روز را روزه بگیرد و پاره اى از شب را به عبادت بگذراند و شكم و فرجْ (عورت) و لسانش را از گناه حفظ كند، از گناهانش خارج مى شود مثل خارج شدن انسان از این ماه. جابر عرض كرد یا رسول الله! چه حدیث خوبى است؟ پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله) فرمودند: اى جابر، چه شروط سختى است. (وسائل الشیعة، كتاب الصوم، ابواب آداب الصائم، باب 11، ح 2)
قالَ اَبوُ عَبْدالله(علیه السلام): الصِّیام لَیْسَ مِنَ الطَّعامِ وَ الشَّراب، وَ الاِْنْسان یَنْبَغى اَنْ یَحْفظَ لِسانَهُ مِنَ اللَّغْوِ وَ الْباطِل فِى رَمَضان وَ غَیْرَه;امام صادق (علیه السلام) فرمودند: روزه تنها جلوگیرى از خوردن و آشامیدن نیست، بلكه سزاوار است كه روزه دار زبان خود را از سخن بیهوده و ناروا در ماه رمضان و غیر رمضان حفظ كند. (وسائل الشیعة، كتاب الصوم، ابواب آداب الصائم، باب 11، ح 6)
قالَ رَسوُلَ الله(صلى الله علیه وآله): رُبَّ قائِم حَظُّهُ مِنْ قِیامِهِ السَّهر وَ رَبَّ صائِم حَظُّهُ مِنْ صِیامِهِ اَلْعَطَش;
پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) فرمودند: چه بسا قیام كننده نماز شب بهره اش از ایستادن فقط بیدارى شب است، و چه بسا روزه دارى كه بهره اش از روزه دارى فقط عطش و تشنگى است. (مستدرك الوسائل، ج 7، ص 368)
قالَ رَسوُل الله(صلى الله علیه وآله): مَنْ صامَ شَهْر رَمَضان فَاجْتَنَبَ فیهِ الْحَرام وَ الْبُهْتان رَضِىَ الله عَنْهُ وَ اَوْجَبَ لَهُ الْجَنانْ; هر كس ماه رمضان را روزه بگیرد و در آن از حرام و بهتان دورى كند خداوند از او خشنود مى شود و بهشت را بر او واجب مى گرداند.( بحارالانوار، ج 93، ص 346)
حال که با توجه به این روایات با روزه واقعی آشنا شدیم، این بحث را با چند سوال فقهی در مورد روزه ادامه می دهیم تا شاید پاسخ بعضی پرسشهای خود را در مورد احکام روزه و روزه داری دریابیم:
جواب: اگر پوست لب را بکند و فرو دهد روزه اش باطل است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 926، م 1573)
جواب: استفراغ عمدی روزه را باطل می کند و غیر عمدی مبطل روزه نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 957، م 1646)
جواب: کسی که از عادت ماهانه قبل از طلوع فجر پاک شده است واجب است غسل عادت ماهانه خود را قبل از اذان صبح انجام دهد و اگر وقت برای غسل ندارد تیمم بدل از غسل نماید و چنانچه عمدا و بدون غسل و تیمم وارد صبح شود روزه اش باطل است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 952، م 1637)
جواب: بعضی از علما می فرمایند اگر سر در محفظه ای قرار گیرد صدق ارتماس نمی کند و روزه باطل نیست اما چنانچه فقط کلاهی به سر داشته باشد که مانع نفوذ آب شود روزه باطل است. و برخی دیگر می فرمایند با وجود کلاه و نرسیدن آب به پوست سر، روزه باطل نمی گردد. بنابراین در خصوص مسئله نظر مرجع تقلید خود را جویا شوید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1008، س758)
این گناهان، از جمله گناهان کبیره است و حرمت آن و عذاب الهی برای مرتکب آن مسلّم است لکن موجب بطلان روزه نمی گردد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 925)
منابع:
کتاب: رمضان ماه خدا ـ زین العابدین احمدی ، حسنعلی احمدی
سایت شیعه سرچ
سایت اندیشه قم