خداوند پاك و منزه است.
خداوند از صفات بندگان پاك و منزه است یعنى نباید صفات خداوند را همانند صفات بندگان دانست و یا صفات بندگان را به خداوند نسبت داد.
صفات خداوند دو قسم مىشود:صفات ثبوتیه یا جمالیه; كه همان صفات خداوند است كه در صفحات قبل از آن بحث كردیم. عالم قادر حى مرید مدركهم سمیع است و بصیر متكلم وصادقصفات سلبیه یا جلالیه; به صفاتى گفته مىشود كه در اصل صفات خداوند نیستند بلكه باید خداوند را از آن صفات پاك و منزه بدانیم. و به همین علت به آنها صفات سلبیه یا جلالیه گفته مىشود چون آن صفات را باید از خداوند جدا كرد.
نه مركب بود جسم نه مرئى نه محلبىشریك است و معانى توغنى دان خالقدر زیر توضیح صفات سلبیه خداوند مىآید:1.خداوند مركب نیست.
یعنى خداوند اجزاء ندارد همانند انسانها.
ما دست داریم چون براى بلند كردن چیزى یا تكان دادن چیزى و نوشتن چیزى، به آن نیازمند هستیم.و یا ما دندان داریم چون براى غذا خوردن به دندان نیازمندیم، جسم داریم چون براى نگاه كردن به چشم نیازمندیم، پا داریم چون براى راه رفتن به پا احتیاج داریم، وهزاران جزء دیگر.
پس ما هر جزئى كه داریم به آن نیازمند هستیم. اما خداوند همانطور كه پیشترگفتیم بىنیاز است. و كسى كه بی نیاز است احتیاج به اجزاء ندارد، چون احتیاج داشتن به اجزاء از روى نیاز است.
2. خداوند جسم نیست.
چون كسى كه جسم دارد باید رنگ، و حجم و تغیّر داشته باشد. ویا هر جسمى نیاز به مكانى دارد، كه در آن جاى بگیرد، در صورتى كه ما گفتیم خداوند بىنیاز است. (لا تُدْرِكُهُ الأبْصارُ وَهُوَ یُدْرِكُ الأبْصارَ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبیرُ). «او را هیچ چشمى مشاهده نمیكند.وحال آن كه او همه بینندگان را مشاهده میكند. و او لطیف و نامرئى و به همه چیز خلق آگاه است». امام رضا (علیه السلام) فرمود:«اِنَّهُ لَیْسَ مِنّا مَنْ زَعَمَ اِنَّ اللهَ عَزَّوجَلّ جِسْمٌ وَنَحْنُ مِنهُ بُراءِ فِى الدُّنْیا وَالآخِرَة». «كسى كه گمان مىكند خداوند جسم است از مانیست وما در دنیا و آخرت از او بیزاریم».
3.خداوند محل ندارد. محل و مكان داشتن مخصوص جسم است پیشتر گفته شد خداوند جسم نیست; چون هر جسمى به مكان وجهات نیاز دارد. و خداوند هم الصَّمَدُ وبى نیاز است. پس محل ندارد كه به محل نیازمند باشد.
4.شریك ندارد.
در اوایل كتاب به اثبات رسیده است كه خداوند شریكى ندارد. آیات قرآن نیز در این باره فراوان است. فی المثللَوْ كانَ فِیهِما آلِهَةٌ اِلاّ الله لَفَسَدَتا). اگر در آسمان و زمین غیر از خداوند خدایى دیگر هم بود جهان به فساد كشیده مىشود. (اِلهُكُمْ واحِدٌ فَلَهُ اسْلَمُوا). «خداى شما یكى است پس همه در برابرش سر تسلیم فرود آورید». (لا تَجْعَلْ مَعَ اللهِ اِلهاً آخَر). «با خداوند خداى دیگرى قرار مده».