ماه ظهور امام خمینی(ره)
در ابتدای این همایش دکتر عبدالوهاب فراتی؛ دبیر علمی همایش گفت: خرداد ماه، یکی از ایام عزیز انقلاب اسلامی است که با ظهور امام خمینی(ره) عجین شده است و با ظهور ایشان در عرصه سیاسی ایران و رحلت آن بزرگوار، مصادف بوده است. نویسنده کتاب «روحانیت و تجدد»، با اشاره به رخداد 15 خرداد 42، گفت: این رخداد که 50 سال از تجربه آن میگذرد، تاثیرها و تحولات بسیار زیادی بر جای گذاشته است که اهمیت بسزایی دارد، ضمن آنکه آغاز این رخداد پیامدهایی را نیز به همراه داشته است.
دکتر فراتی افزود: تا پیش از 15 خرداد، حوزه علمیه قم در حاشیه تحولات سیاسی ایران بود و در وقایعی همچون نهضت تنباکو و مشروطه، تهران و نجف کانون اصلی مبارزه بودند، اما در رخداد 15 خرداد، حوزه علمیه قم، به کانون اصلی مبارزه تبدیل شد. ضمن آنکه، به دنبال این رخداد، نظریه حکومت اسلامی و ولایت فقیه که در نجف مطرح گردیده بود و خاستگاه طرح آن توسط امام به نجف باز میگردید، توسط علماء در قم تبیین میشد و به نظریه جایگزینی برای حکومت داری تبدیل شد.
وی خاطرنشان کرد: امروز بیش از سه دهه از تشکیل این ایده و انقلاب اسلامی میگذرد و لازم است زوایا و جوانب مختلف آن مورد بحث و بررسی و آسیب شناسی قرار بگیرد.
تفاوت نهضت امام خمینی(ره) و نهضت مشروطه
در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی به سخنرانی پرداخت. وی با اشاره به اینکه امام راحل حق بزرگی بر حوزه، ملت و مردم دارد، گفت: امام (ره) در مسیر انقلاب نقش چراغ هدایت را برای مردم ایفاء کردند و به همین منظور هر چه راه و مرام امام تبیین شود، باز کمترین حق شناسی نسبت به وی صورت گرفته است.
حجت الاسلام دکتر احمد واعظی با اشاره به زوایای مختلف بحث نیم قرن حماسه سیاسی انقلاب اسلامی گفت: هر چند در حکومتهای قبلی مثل صفویه و قاجار نیز همکاری بین علما و حکومت نیز وجود داشته است و این حکومتها از ناحیه علما طرد نشده بودند، اما انقلاب اسلامی چند ویژگی داشت که تجربه نوینی را در هم آمیختگی علما و حکومت به نمایش گذاشت.
یکی آنکه مبدأ این درهم آمیختگی حوزه بوده و دیگر آنکه، برخلاف نهضت مشروطه که خاستگاه آن حقوق مدنی و تاسیس عدالتخانه بوده است، در نهضت امام (ره)، خواستههای ارزشی و اسلامی بر خواستههای مادی و مدنی غلبه داشته است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، عمق و گستردگی نهضت امام (ره) در مقایسه با سایر نهضتها و تلفیق عناصر دولت مدرن در دولت دینی اش را از دیگر ویژگیهای نهضت امام (ره) برشمرد و گفت: یکی از زوایای دیگر بحث این است که آیا این تجربه جدید، بر بنای درست و پایههای تئوریکی درستی بنا شده است یا خیر و در واقع آیا گامهای نخستین امام در پیروزی انقلاب بر اساس سنگ بنای موزون و هماهنگ بوده است یا خیر؟
دکتر احمد واعظی با اشاره به هوشمندی امام در روزهای نخست پیروزی انقلاب در نهادسازیهای لازم برای انقلاب خاطرنشان ساخت: توجه و وفاداری امام به شعارها و ارزشهایی که برای آن انقلاب کردند، از جمله هوشمندیهای آن بزرگوار بود.
در حالی که بعضی بزرگان حوزه، پیام میدادند که ما جمهوری اسلامی نداریم و یا افرادی همچون مرحوم محمد باقر صدر گفتند تا زمان تثبیت انقلاب، رفراندوم و انتخابی صورت نگیرد، اما امام نشان داد که چطور در عمل نیز به شعارها و آرمانهای خود پایبند میباشد.
تاکید بر دین و رفتار دینی، تاکید بر آرمان ها و ارزشهای انقلابی و دینی و تاکید بر جمهوریت نظام در کنار اسلامیت آن از جمله جنبههای هوشمندیهای امام در نهادسازی خود بود. حجت الاسلام واعظی با اشاره به تاکید امام بر جمهوریت در کنار اسلامیت افزود: یکی از آفتهای حکومتهای دینی این است که خیلی سریع به اسم سنگینی کفه دین، نظر مردم به محاق برده میشود. این درحالی است که امام فرمودند: جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه بیشتر، نه یک کلمه کمتر. حتی بسیاری، جمهوریت را هدیه امام به مردم میدانند، چرا که در اوائل انقلاب با توجه به اقتدار و شخصیت کاریزماتیک امام، ایشان میتوانستند به این عنصر توجه نکنند و صرفا بر اسلامیت توجه کنند.
واعظی تاکید بر مشارکت و حضور مردم را از دیگر جنبههای هوشمندی امام برشمرد و گفت: امام نگاه ابزاری به مردم نداشت که صرفا در ایام انتخابات خواستار حضور مردم باشند، بلکه در هر عرصه و صحنه ای شعور مردم را مورد هدف قرار میداد و خواستار حضور مردم در صحنههای مختلف میشد.
وی در پایان افزود: امام انقلابیترین و سیاسیترین حرفهایشان را در بین اقشار ساده و عامه مردم مطرح میکرد، چون مردم را مخاطب و صاحب اصلی میدانستند و این هوشمندی امام، انقلاب را در مقابل حوادث مختلف بیمه کرد، چرا که مردم به دنبال این توجه و تکریم، حاضر میشدند که در مقابل سختیها و مشکلات، امام را همراهی کنند و اگر در حال حاضر نیز مردم حاضرند که تن به این سختیها و ناملایماتی بدهند که سایر مردم جهان اعتراض میکنند، بخاطر تکریم و توجه به مردم میباشد.
این امور نشان میدهد که ساختار انقلاب بر بنای خوبی بنا نهاده شده است و البته باید برای تداوم آن نیز نهادسازیهای لازم صورت بگیرد که البته صرفا وظیفه دولت نیست، بلکه وظیفه دولت، ملت و نخبگان میباشد.