امام صادق-علیه السلام- فرمود:

« اصبروا علی الفرائض » در برابر واجبات صبر کنید.

« صابروا علی المصائب » در برابر مشکلات صبر کنید.

« ورابطوا علی الائمة » از پیشوایان خود دفاع کنید. (کافی،ج2،ص81)

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند:

« اصبروا علی الصلوات الخمس و صابروا علی قتال عدوکم بالسیف و رابطوا فی سبیل الله لعلکم تفلحون »؛ (درالمنثور،ج2،ص418)

بر نمازهای شبانه روزی پایداری کنید و در جهاد با دشمن، فعال و در راه خدا با یکدیگر هماهنگ باشید تا رستگار شوید.

 (فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِی وَالْإِبْكَار؛ پس صبر كن كه وعده خدا حق است و براى گناهت آمرزش بخواه و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستایشگر باش) (سوره ق آیه 55) 

کجا ها نباید صبر کرد !

"صبر" اگر چه برکات زیادی به دنبال دارد و یک فضیلت نورانی محسوب می شود ،اما گاهی صبر کردن جایز نیست و باید هر چه سریعتر اقدامی صورت داد ،حتما می پرسید چه مواقعی ؟

- امیر مۆمنان (علیه السلام)فرمود :‌ تأنّی و درنگ ستوده است در هر چیزی، مگر در کارهای نیک.[ آمدی، عبدالواحد، غررالحکم، ص473]

-امام باقر (علیه السلام): وقتی در صدد کار نیکی بر می آیی بی درنگ به آن اقدام کن؛ زیرا نمی‌دانی که بعدها چه پیش خواهد آمد.[ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 142]

 امام صادق (علیه السلام): هر که آهنگ خیری کند، باید در آن شتاب کرده و به تأخیرش نیندازد؛ زیرا بنده گاهی عملی نیک انجام داده که خداوند در پاسخ آن می‌فرمایند: ترا آمرزیدم و لغزش‌های بعدی تو را نیز نادیده خواهم گرفت.[ همان، ح 6]

داوند در آیه 114 سوره آل عمران عجله در كارهای خیر را از اوصاف صالحان برمی شمارد. به كارگیری اسم صالح در این آیه بیانگر این نكته لطیف است كه اشخاص صالح و نیكوكار كه نیكوكاری جزو ذات و یا ذاتی آنان شده است و به این صفت برتر انسانی دست یافته اند به طور طبیعی انسان هایی هستند كه در كارهای خیر و نیک عجله می كنند. از این رو می توان یكی از راه های شناخت افراد صالح و نیكوكار را در شتاب ورزی ایشان در كارهای خیر دانست.

اینان تنها برای رضای خدا و وجود صفت نیكوكاری در جوهره ذات ایشان است كه با سرعت و عجله، اقدام به انجام كارهای خیر می كنند و نمی گذارند كه كار خیر بر زمین بماند.

قرآن برای جوامع برتر و شاهد و نمونه، معیارهایی را مطرح می سازد كه یكی از آن ها مساله پیشی گرفتن مردمان در كارهای خیر و نیك است. اگر جامعه ای در كارهای خیر و نیك از یك دیگر پیشی گیرد آن جامعه از جوامع برتر و نمونه ای است كه دیگر جوامع می بایست از آن درس گرفته و خود را همانند آن سازند. (بقره آیه 145 و 148) 

پاداش سبقت در كارهای خیر

از نظر قرآن برای سبقت دركارهای خیر می توان به دو دسته پاداش های دنیوی و اخروی اشاره كرد: در دنیا انسان ها با كارهای خیر و پیشتازی و سبقت در خیر رفاقت و دوستی خداوند و مردمان صالح بهره می برند. هر كارخیری در دنیا آثاری خواهد داشت كه از مهم ترین آن ها علاقه و دوستی و الفت خدا به این بنده است كه نتیجه آن در رفتارهای دیگران نیز ظهور و بروز می كند ومردم وی را دوست داشته و به وی محبت می ورزند.

مولویت الهی به معنای آن است كه خداوند وی را دوست و ولی خود قرار می دهد و كسی كه خداوند وی را دوست و ولی خویش قرار دهد مومنان نیز به او علاقه مند شده و ولایت وی را می پـذیرند. این گونه است كه افراد خیر و نیكوكار با كارهای نیك خویش بر دل های مردم حكومت و ولایت دارند و مردم ناخواسته به سخنان و گفتارهای ایشان دل بسته و عمل می كنند. ریشه این ولایت و حب مردم را می بایست در ولایت الهی جست. (بقره آیه 148)

در آخرت نیز كسانی كه دركارهای خیر پیشتاز بوده اند از بهشت و مواهب آن بهره مند می شوند (فاطر آیه 32و 33) و از هرگونه حزن و اندوهی در امان بوده و از آسودگی و آسایش بهره مند خواهند شد .(فاطر آیه 32 تا 34)

عوامل سبقت درخیر

از نظر قرآن علل و عوامل پیشتازی برخی از انسان ها دركارهای خیر و نیك را می بایست در بینش و نگرش ایشان جست. از جمله این علل، توجه فرد به قدرت گسترده خداوند (بقره آیه 148)، ایمان به خدا (مومنون آیه 58و 61) توجه به معاد و آگاهی از اعمال درقیامت و پاداش و جزای آن (مائده آیه 48و بقره آیه 148)، پرهیز و دوری از شرك و هر گونه تاثیرگذاری غیر خدا بر هستی (مومنون آیه 59 و 61)، خشوع در برابر خدا (انبیاء آیه 90)، خوف از خدا و قیامت (مومنون آیه 57 و 61) و نیز خوف از معاد وآثارآن (مومنون آیه 60 و 61) می باشد.

درحقیقت نگرش انسان به هستی و اینكه خداوند مالك زمین و زمان و هستی است و هر چیزی كه به انسان می رسد از آن اوست و اوست كه می گیرد و می دهد و باز می ستاند واین كه هیچ چیز درجهان بی اراده و مشیت وی صورت نمی گیرد و تنها راه نجات، عمل به آموزه های و حیانی و تنها راه رسیدن به بهشت رضوان، جلب محبت و رضایت خدا با انجام كارهای خیر و شتاب و سبقت در آن است، موجب می شود شخص این گونه عمل كند و دركارهای خیر شتاب و در انجام آنها از دیگران سبقت بگیرد (فاستبقوا الخیرات)

منابع :

مرکز ملی پاسخگویی به سۆالات دینی

سایت اسلام پدیا

سایت معارف قرآن