تنها با کتاب قرآن می توان استخاره گرفت؟
خیر. در کتاب «پژوهشهایی درباره قرآن» نوشته هادی خرمشاهی، فصلی به استخاره اختصاص دارد. در این فصل آمده است که می توان با تسبیح، کلمات مقدس و ... استخاره گرفت. در استخاره گرفتن، آیات مربوط به بهشت و انجام امور خیر، معنای مثبت دارد و آیات مربوط به جهنم و عذاب، معنای منفی دارد. ضمن اینکه برخی از آیات، به صفحه قبل باز می گردند و باید تمام آیه را خواند.
آسیب های استخاره در جامعه اسلامی چیست؟
متاسفانه افراط و تفریط در همه امور وجود دارد. زمانی که استخاره گرفتن تبدیل به افراط شود؛ آسیبهای خود را می رساند. نباید همه امور را به استخاره واگذار کنیم. خداوند به ما قدرت عقل و تفکر داده است. قدرت اختیار و انتخاب داده است. تنها در اموری باید استخاره گرفت که واقعا عقل در آن، راه به جایی نمی برد. مثلا بسیاری برای ازدواج استخاره می گیرند. در صورتیکه با تحقیق و گفتگو، بخش زیادی از مسئله حل می شود. یا اینکه برای مسکن، ماشین و ... استخاره می گیرند. باید در ابتدا مشورت کرد. تفکر و تعقل کرد. اگر واقعا عقل انسان راه به جایی نبرد و در یک دو راهی بودیم که شر و خیر، پنجاه پنجا بود؛ باید استخاره بگیریم. و الّا در اموری که راه تحقیق باز است؛ استخاره موردی ندارد. خداوند می فرماید:« فَاذا عَزمت، فَتوکّل عَلی الله.» ضمن اینکه اگر نتیجه را به خداوند واگذار می کنیم؛ به معنای عدم تلاش نیست. آسیب دیگر استخاره، عدم اعتقاد به آن است. نه افراط نه تفریط، هیچکدام جایز نیست. استخاره اصل قرآنی است. نمی شود منکر آن شد. باید حد اعتدال را رعایت کرد. نه به شکل مطلق استخاره گرفت و نه اینکه آن را از صحنه زندگی کنار زد. من بارها در کنار آقای قرائتی بودم. می دیدم که ایشان برای بسیاری از امور استخاره می گیرند. حتی در امور خیری که در آن مردد بودند؛ استخاره می گرفتند. از قرآن راه نجات را جویا می شدند.
آیا هر کسی با هر سطح دانشی از قرآن می تواند استخاره بگیرد؟
به این راحتی نیست. ممکن است ادامه آیات در صفحه قبل باشد و با در نظر گرفتن آن، تصمیم نهایی را گرفت. به هر حال به آیات صفحه قبل و بعد باید توجه کرد. از محتوای آیات باید به مثبت و منفی بودن آن توجه کرد. اگر می خواهیم استخاره دقیق باشد؛ باید به آیات اشراف داشته باشیم. قبل از باز کردن قرآن، خوب است که سه مرتبه حمد بخوانیم و صلوات بفرستیم. می توان برای مطمئن شدن از مفهوم آیه، آن را به مطلع در این زمینه نشان داد. در هر صورت منعی نیامده که افراد، خودشان برای خودشان استخاره بگیرند. اما طبیعتا باید برای فهم درست مفهوم آیه، علم کافی داشت. ضمن اینکه نیت و آداب ظاهری را رعایت کرد.
گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا جلیلی، مدرس حوزه و دانشگاه