جواب: اگر مراد شما از اهل بيت، همان چيزى است كه در آيه اى فوق آمده است جواب اين است كه خير همسران پيغمبر جزء اهل بيت نمىباشند، براى اينكه اولاً در خود قرآن و بعض روايات اهل بيت گاهى در معناى لغوى به كار نرفته است بلكه معناى خاصى را اراده شده است، مثلاً قرآن خطاب به حضرت نوح مىفرمايد: »كه او (فرزندت) از اهلت نمىباشد«[7] مراد اين نيست كه فرزند شما نيست بلكه مراد اين است كه اهل دين تو و پيرو تو نيست[8] و يا د رروايات داريم كه سلمان از، اهلبيت مىباشد)[9] مراد اين نيست كه جزء فرزندان ما مىباشد بلكه مراد اين است كه در دين و اطاعت خدا و... همرنگ ما مىباشد، در آيه تطهير هم كه قبلاً بيان شد مراد از اهلبيت معناى لغوى نيست (قرائن بعداً بيان مىشود) يكى از مؤيدات آيه مباهله است كه مىفرمايد: »به او بگو، بياييد، ما فرزندانمان را و شما فرزندانتان را ما زنان خود و شما زنانتان را و ما نفسهايمان و شما نفسهايتان را فرا خوانيد سپس با هم مباهله كنيم و لعنت خداوند را بر دروغ گويان قرار دهيم[10]» به اتفاق شيعه و سنى مراد فرزندان در آيه حسنين ـ عليه السّلام ـ و مراد زنان فاطمه زهرا ـ عليها السّلام ـ و مراد از نفس پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ على ـ عليه السّلام ـ مىباشد. اين آيه نشان مىدهد كه اهلبيت اين چهار نفرند[11] و ثانياً (جواب اصلى) به اتفاق علماى شيعه و اكثريت علماى اهل سنت مراد از اهل بيت در آيه فقط على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) مىباشند كه در اين جا فقط يك روايت از طريق اهل سنت نقل مىكنيم »ترمذى و حاكم در روايت صحيحيه، و ابن جرير و ابن منذر و ابن مردويه و بيهقى در سنن خود از ام سلمه نقل كرده اند، كه گفت: پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ در خانه من بود كه آيه »انما يرد اللَّه ليذهب عنكم الرجس« نازل شد و در خانه فاطمه و على و حسن و حسين (عليهم السلام) بودند حضرت آنها را داخل عباى كه بر دوشش بود قرار داد فرمود: بار خدايا اين جمع اهلبيت من مىباشند پس آلودگى را از آنها دور دار»[12] در ادامه آلوسى مىگويد، در بعضى روايات دارد كه ام سلمه گفت »اَلَسْتُ من اهل البيت« آيا من جزء اهل بيت (شما) مىباشم حضرت فرمود: تو بر خيرى) و آدم خوبى هستى ولى جزء اهلبيت نيستى»[13] سپس آلوسى مىگويد »و قوله عليه الصلاه و السلام اللهم هولاء اهل بيتى و دعائه لهم و عدم ادخال ام سلمه اكثر من ان تحصى« سخن پيامبر كه فرمود اينها (چهار نفر) اهل بيت من مىباشند و در حق آنها دعا فرمود، و اينكه ام سلمه را داخل عبا (كساء) را ه نداد آنقدر از طرق مختلف نقل شده است كه قابل شمارش نيست. و اين روايات عموميت اهل بيت در آيه را به هر معناى كه باشد تخصيص مىزند پس مراد كسانى است كه زير عبا (و كساء) قرار داشتند شامل همراه پيامبر نمىشود.[14] هر چند معناى لغوى اهل بيت عام است حتى شامل غلام هم مىشود ولى اين معناى لغوى مراد نيست به اتفاق همه.[15] و ثالثاً از همه اينها گذشته عدهاى از همسران پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ در طول زندگى خود به كارهايى دست زدند كه هرگز با مقام معصوم بودن (كه آيه فوق الذكر براى اهل بيت ثابت مىكند) سازگار نيست مانند ماجراى جنگ جمل كه قيامى بود بر ضد امام وقت كه سبب خونريزى فراوانى گرديد و به گفته بعضى از مورخان تعداد كشتگان اين جنگ به هفده هزار نفر بالغ مىشد[16] و اگر مراد پرسشگر اين باشد كه از نظر لغوى و يا اصطلاحى عرفى مىتوان به همسران پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ اهل بيت مىگفت، جواب اين است كه اين اشكال ندارد و به اين معنى جزء خانه پيامبر و همسان پيبامبر به حساب مىآيند.
خلاصه اين شد كه به همسران پيامبر جزء اهل بيت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ به معناى كه در آيه آمده نمىباشند ولى به معناى لغوى جزء اهلبيت بون آنها مشكل ايجاد نمىكند، و اما اينكه در آيه جزء اهلبيت نمىباشند به سه جهت. 1 مؤيداتى كه از خود قرآن داريم. 2 رواياتى كه از شيعه و سنى رسيدهاند كه مراد از اهل بيت على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام مىباشند. 3 خود آيه تطهير چون عصمت اهلبيت را مىرساند نمىتواد شامل بعضى همسران پيامبر با كارهاى كه انجام دادند بشود.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . راغب اصفهانى، المفردات فى غريب القرآن (چاپ دوم: دفتر نشر الكتاب، سال 1404 ق)ص29 كلمه اهل.
[2] . همان.
[3] . محمود آلوسى، روح المعانى فى تفسير القرآن (ناشر اداره الطباعه المزيه دار احياء التراث العربى، بيروت، سال 1405 ق 1985 م) جزء12، ص14.
[4] . همان.
[5] . همان.
[6] . احزاب/33.
[7] . هود/46.
[8] . تفسير نمونه (ناشر دار الكتب الاسلاميه سال 1370)، ج9، ص9.
[9] . همان، مدرك، ص118، سطر 14.
[10] . آل عمران/61.
[11] . آيهاللَّه مكارم شيرازى، تفسير نمونه ناشر دار الكتب الاسلاميه، سال 1370 ج2، ص437 تا ص447، و هادى نجفى، ولايت و امامت (چاپ خيام قم، توزيع: دار الذخائر قم) ص82 83.
[12] . آلوسى بغدادى (محمود)، روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم و السبع المثانى (ناشر اداره الطباعه النميره دار احياء التراث العربى سال 1405 ه 1985 م) جزء ج22، ص14.
[13] . همان مدرك، ص14، و در تفسير نمونه ج17 ص307 مىخوانيم »كه منابع و راويانى احاديثى كه دلالت بر انحصار آيه به پنج تن مىكند به قدرى زياد است كه جاى ترديد در آن باقى نمىگذارد تا آنجا كه در شرح »احقاق الحق« بيش از هفتاد منبع از منابع معروف اهل سنت گرد آورى شده، و منابع شيعه در اين زمينه از هزار مىگذرد نويسنده كتاب »شواهد التنزيل«كه از علماى معروف... اهل سنت است بيش از 130 حديث در اين زمينه نقل كرده است. (آيهاللَّه مكار شيرازى و همكاران، تفسر نمونه )ناشر: دار الكتب الاسلاميه، در سال 1370 ش) ج17، ص307.
[14] . همان ص15، سطر 1 و 2 (يعنى تفسير روح المعانى).
[15] . همان (روح المعانى) جزء 22، ص15، سطر 3.
[16] . تفسير نمونه )ناشر دار الكتب الاسلاميه سال 1370) ج17، ص307.