عوامل متعددى در تربيت انسان مؤثّرند. عامل وراثت و تربيت خانوادگى در اين امر اثر به سزايى دارد. 
توضيح اين كه برخى از صفات و حالات روحى از پدر و مادر و از طريق وراثت به فرزند منتقل مى شود و از آنجا كه امام داراى صفات شايسته اى بوده است، فرزند ايشان، جعفر كذاب از اين نظر اقتضاى خوبى و شايستگى داشته است و از آنجا كه امام مربى تمام انسانهاست و به اسرار و رموز تربيت صحيح، احاطه كامل دارد از لحاظ تربيت خانوادگى نيز تقصيرى مرتكب نشده است; ولى بايد توجّه داشت كه يكى از عوامل مؤثّر در ايجاد صفات و حالات روحى شايسته، رفاقت و معاشرت است و با توجّه به اينكه در آن زمان حكومت بنى عبّاس باعث سقوط اخلاقى و معنوى جامعه شده بود، مى توان گفت كه جعفر كذاب در اثر محيط آلوده و فاسد دچار انحراف و فساد اخلاقى شد; به گونه اى كه آن اقتضاى طبيعى تكامل معنوى و اخلاقى وى تحت تأثير اين عامل قرار گرفت .